İnsanlar arası etkileşimde kitle iletişim araçlarının rolü nedir?

İnsanlar arası etkileşimde kitle iletişim araçlarının rolü nedir?

Mektup, yüzyıllarca haberleşme aracı olarak kullanıldı. Günümüzde ise mektubun kullanımı azaldı. Mektupla kurulan iletişimin çok daha fazlası cep telefonuyla yapılabilmekte, kitle iletişim araçları baş döndüren bir hızla gelişerek fonksiyonları hızla artmaktadır.

İnsanlar İlk Çağ’dan günümüze kadar haberleşmek için çok çeşitli yöntemler kullanmışlardır. Dumanla, ağaçlara vurarak, güvercinle ve ulak göndererek haberleşmişlerdir. Telgrafın icat edilmesiyle haberleşmenin sınırları genişlemiş, haberleşme, iletişime dönüşmeye başlamıştır. Çevirmeli telefonla iletişim alanında büyük gelişme sağlanmıştır. Teknolojinin gelişmesiyle iletişim araçlarının çeşitliliği artmıştır. İletişim iki kişi ya da belirli sayıdaki insan arasında olmaktan çıkmış geniş kalabalıklara yani kitlelere yayılmaya başlamıştır. Böylece kitle iletişimi olgusu ortaya çıkmıştır. Kitle iletişimi gazete, dergi, kitap, radyo, televizyon, Genel Ağ, sinema vb. gibi araçlarla yapılmaktadır.

Kitle iletişim araçlarının zamanla bilimsel gelişmeler ışığında işlevleri, boyutları ve hacimleri değişmiştir.

Kitle iletişiminin özellikleri nelerdir?

• İletişimde hedef kitleyi oluşturan bireyler birbirlerini tanımazlar.

• Kitle iletişim araçlarıyla, kaynaktan uzakta, birbirinden ayrı mekânlarda bulunan çok sayıda insanla aynı anda iletişim kurulabilir.

• İletişim tek yönlüdür. Hedef kitlenin anında yanıt verme olanağı yoktur.

Kitle iletişim araçlarının bireye maliyeti düşüktür. Hemen hemen herkes kolayca elde edebilir. Kitle iletişim araçları, ülke ve dünyadaki gelişmeleri en hızlı ve en doğru biçimde aktarmakla yükümlüdür. Toplumsal konularda, görüşlerin serbestçe tartışılmasında, demokratik yönetimlerde önemli bir etken olan kamuoyu oluşturulmasında, örgün eğitim yoluyla elde edilme olanağı bulunamayan bilgi ve becerilerin kazanılmasında ve toplumsal sorunların çözülmesinde, ihtiyaçların karşılanmasında kitle iletişim araçları önemli bir yere sahiptir.

Kitle iletişim araçları; haber verme, eğitme, eğlendirme, kültür ve değerlerin gelecek nesillere aktarılmasını sağlama, eşya ve hizmetlerin tanıtılmasına, satılmasına yardım etme gibi işlevleri gerçekleştirirken doğal olarak kişiler ve toplum üzerinde de bir etki oluşturur. Bu etkiler olumlu ya da olumsuz olarak kesin bir şekilde birbirinden ayrılamaz. Eğer etkilenen kişinin yaşı, eğitimi, yaşadığı ortam uygun değilse faydalı olması beklenen bilgi bile zararlı olabilir. Kitle iletişim araçları ve sosyal medyada fazla zaman geçirilmesi çeşitli sağlık sorunlarına, kişiler arası ve aile içi iletişimde sorunlara neden olabilir. Bu araçların ilettiği politik, sosyal ya da kültürel bilgilerin kişiye göre uygunluğu değişir. Bilginin geçici ve değişken olduğu göz önünde bulundurularak kaynağına dikkat edilmesi gerekir. Reklama yönelik yayınlar kişiler üzerinde olumsuz algı oluşturabilir. Ayrıca bu araçların yapıldığı malzeme ve çevreye yaydıkları radyasyon gibi maddeler de sağlığa zararlıdır.

Kitle iletişim araçlarının birey üzerindeki etkileri nelerdir?

Kitle iletişim araçları basın, radyo, televizyon ve Genel Ağ ile yapılan yayınların etkileri olarak değerlendirilmelidir. Bireyin iletişim üzerine etkileri konusunu anlayabilmek için öncelikle etki kavramını ele almak gereklidir. Etki kavramında temel ise kitle iletişim araçlarının bireyde oluşturduğu değişmelerdir.

Kitle iletişim araçları; bireylerin toplum ile bütünleşmelerinde, toplumun bir parçası olmalarında, toplumun kültürel değerlerini almalarında ve topluma yeni değerler eklemelerinde, inanç, tutum ve davranışlarındaki değişmelerde rol oynamaktadır. Bu etkileşimin düzeyi, bireylerin kitle iletişim araçları ile ilgili ön yargılarına, bu araçları ne sıklıkla kullandıklarına ve bu araçlar aracılığıyla kendilerine ne tür mesajlar verildiğine bağlı olarak değişmektedir. Başka bir deyişle etki-tepki unsuru göz önüne alınırsa bireylerin kitle iletişim araçlarından etkilenmeleri, kitle iletişim araçlarını benimsemeleri, kitle iletişim araçlarına açık olmaları, eğitim düzeyleri, aile yapıları değer ve tutumları gibi etkenler bireylerin etkilenme sürecinde belirleyici bir yapıyı oluşturur.

Özellikle Genel Ağ’ın günümüzde etkisi belirgindir. Hep söylenir: “Genel Ağ’a girdiğimde zaman nasıl geçmekte bilemiyorum.”, “Altı saat geçti farkında değilim.” Kitle iletişim araçları, bireyin psiko-sosyal gelişiminde önemli değişimler oluşturabilir. Televizyon dizilerindeki belirgin karakterlerin çocuk, ergen ve genç üzerindeki etkisi hep tartışılmıştır. Yapılan araştırmalara göre okullarda şiddetin artmasında TV kanallarında yayınlanan birtakım dizilerdeki karakterlerin etkili olduğu belirtilmiştir.