Madenler ile kayaçlar arasında nasıl bir ilişki vardır?

Madenler ile kayaçlar arasında nasıl bir ilişki vardır?

Kayaçların bazıları çok değerlidir. Altın, gümüş, bakır, bor, demir, kurşun, civa, linyit ve mermer değerli kayaçlara örnek olarak verilebilir. Yer kabuğunun farklı derinliklerinden çıkarılan ve ekonomik değeri olan kayaçlara maden denir.

İnsanoğlu, on bin yıl kadar önce madenleri kullanmaya başlamıştır. Tarih öncesinde madenciler, çakmak taşı bulabilmek için çukurlar ve tüneller kazarak maden ocakları açtılar. İlk insanlar, ıslak kilin kuruyup sertleştiğini fark edince kilden çömlek yapmaya başladılar. Birtakım madenleri toz hâline getirip hayvan yağı ile karıştırarak mağaralara, taş üzerine, deri üzerine çizilmiş resimleri ortaya çıkardılar.

Altın, gümüş, bakır, demir gibi madenler kayaçların içinde bulunur. Bu kayaçları yeryüzüne çıkarabilmek için maden ocakları açılır. Maden ocaklarından çıkarılan kayaçlara birtakım işlemler uygulanır. Kayaçlar, güçlü matkaplar ve kesici aletler ile parçalanıp yüksek ısılarda eritilir. Böylece ekonomik olarak değersiz taş ve topraklarından arındırılmış olur. Çeşitli araç gereçlerin üretimi için gerekli bir ham madde hâline gelir. Evimizde kullandığımız
birçok araç gerecin ham maddesi madenlerdir. Madenler, mutfakta kullandığımız çatal, bıçak, kaşık, tencere gibi araç gereçlerde; televizyon, bilgisayar, telefon gibi elektronik aletlerde ham madde olarak kullanılmaktadır.

Ülkeler kalkınabilmek ve gelişebilmek için maden kaynaklarına ihtiyaç duyar. Madenler ülkelerin ekonomik gelişiminde büyük öneme sahiptir. Sanayinin gelişebilmesi de madencilik sektörüne bağlıdır. Madencilik faaliyetleri birçok sanayi sektörüne ham madde sağlamaktadır. Tüm sanayi kolları maden ürünlerine ihtiyaç duymaktadır.

Madenler teknolojinin gelişmesinde önemli bir yere sahiptir. Madenler; uçak, tren, otomobil, yapay uydu vb. araçların yapımı gibi pek çok alanda kullanılmaktadır.

Ülkemiz maden kaynakları bakımından kendine yeten ülkeler arasındadır. Bakır, krom, altın, gümüş, bor, mermer, linyit, demir, kurşun ve çinko Türkiye’de çıkarılan önemli madenler arasındadır. Ayrıca doğal soda, kaya tuzu, alçı taşı ve zımpara taşı gibi ham maddeler ülkemizde yeteri kadar bulunmaktadır. Türkiye, dünyadaki bor minerali
rezervlerinin yaklaşık % 70’ine sahiptir.

Altın, astronotların kasklarının yüz siperliğinde de kullanılır. Kasklarda kullanılan altın madeni, astronotları güneşin zararlı ışınlarından korur.

Madenler, günlük hayatımızda birçok eşyanın yapımında ham madde olarak kullanılmaktadır.

Türkiye’de çıkarılan bazı önemli madenler ve bu madenlerin kullanım alanları nerelerdir?

Altın madeni nerelerde kullanılır? Kuyumculukta, elektrik-elektronikte, diş hekimliğinde, süslemede, madalya yapımında, resmi paralarda kullanılır.

Bakır madeni nerelerde kullanılır? Elektrik-elektronikte, inşaatlarda, ulaşımda, kuyumculukta, boya üretiminde, turistik eşya yapımında kullanılır.

Bor madeni nerelerde kullanılır? Cam, seramik, deterjan ve ilaç yapımında kullanılır. Otomobillerin hava yastıkları ve hidrolik frenlerinin yapımında kullanılır.

Çinko madeni nerelerde kullanılır? Otomobil parçalarında, pillerin yapımında, televizyon ekranı üretiminde, floresan lambalarda kullanılır.

Demir madeni nerelerde kullanılır? Otomobil yapımında, inşaatlarda, bilgisayarların önemli bir parçası olan manyetik depolama alanlarının yapımında kullanılır.

Kömür madeni nerelerde kullanılır? Elektrik üretiminde, ısınmada, bazı endüstri tesislerinde, kimya ve ilaç fabrikalarında kullanılır.

Krom madeni nerelerde kullanılır? Paslanmazlık özelliği nedeniyle uçak ve gemi yapımında, boya maddelerinde, seramiklerde, paslanmaz çelik üretiminde kullanılır.

Kurşun madeni nerelerde kullanılır? Radyasyonu en az geçiren metal olması nedeniyle zararlı ışınlardan korunmada ve akü yapımında kullanılır.

Mermer madeni nerelerde kullanılır? İnşaatlarda, dekorasyonda, heykelcilikte ve süs eşyalarının yapımında kullanılır.

Nikel madeni nerelerde kullanılır? Çekiç, pense, çatal, bıçak gibi aletlerin yapımında, uçak ve gemi yapımında, paslanmaz çelik üretiminde kullanılır. Yüksek ısılarda gösterdiği dayanıklılık nedeniyle jet motorlarında kullanılır.