Cisimleri hareket ettiren ve durduran etki nedir?

topun hareketine zıt yönde kuvvet uyguluyor

Cisimleri hareket ettiren ve durduran etki nedir?

Sınıftan dışarı çıkmak isteyen Ceyda kapıyı açar ve kapatmadan çıkar. Arkadaşı Büşra gider ve kapıyı kapatır. Acaba kapıyı açarken ve kapatırken hangi kuvvetler uygulanmıştır?
Ceyda itme kuvveti uygulamıştır.
Büşra çekme kuvveti uygulamıştır.

Hareketsiz varlıkları hareket ettirmek istediğimizde varlıkları itmemiz veya çekmemiz gerekir. Bu itme ve çekme sırasında cisimlere kuvvet uygularız. Uyguladığımız bu itme ve çekme kuvveti cisimleri hareket ettirebilir. Kuvvet, hareket halindeki varlıkların hızlanmasına, yavaşlamasına, durmasına veya dönmesine neden olabilir. İtme ve çekme birer kuvvettir.

Salıncaktaki arkadaşını sallamaya çalışan bir öğrenci, arkadaşını ileri doğru iter. Bayrağı göndere çekmek isteyen bir öğrenci, bayrağın takılı olduğu ipi çekerek hareket ettirir. Varlıkları iterken ya da çekerken kendimizi zorlamayalım.

Günlük yaşamda varlıkları iterek veya çekerek hareket ettiriyoruz.
Cisimlere uyguladığımız kuvvet cisimlerin yönünü değiştirebilir, dönerek hareket etmesini sağlayabilir veya şeklini değiştirebilir. Günlük hayatımızda yaptığımız birçok işte farkında olmadan itme-çekme kuvvetini kullanırız. Örneğin, testereyle çalışan birisi testereye hem itme hem de çekme kuvveti uygular.

Elektrik süpürgesiyle temizlik yaparken hem itme hem de çekme kuvveti uygularız. Ok atmak için yaya çekme kuvveti uygularız. Yayı bıraktığımızda, yay oka itme kuvveti uygulayarak oku hareket ettirir. Bahçedeki ağaçtan elma koparmak için çekme kuvveti uygularız. İnşaatta yük taşıyan vinçler yüklerini çekerek taşır.

Naim Süleymanoğlu; On altı yaşında rekor kırarak Dünya şampiyonu oldu. Böylece halter tarihinde en genç dünya rekortmeni unvanını aldı. Kariyeri boyunca 3 olimpiyat madalyası, 7 dünya şampiyonluğu ve 6 Avrupa şampiyonluğu vardır. Tam 46 kez dünya rekoru kırmıştır. Tüm zamanların en iyi haltercisidir. Bütün dünyada “Cep Herkülü” olarak anılır.

Ozan oyuncak arabasını çekerek hareket ettiriyor. Oyuncak arabanın daha hızlı hareket etmesi için arkadaşı Azra arabaya hangi yönde kuvvet uygulamalıdır? Hareket eden arabayı yavaşlatmak veya durdurmak için hangi yönde kuvvet uygulanmalıdır?

Hareket eden cisimleri hızlandırmak için hareket yönüyle aynı yönde kuvvet uygulamalıyız. Hareketli cisimleri yavaşlatmak veya durdurmak için hareket yönünün tersine kuvvet uygulamalıyız.

Bizler oyuncak arabaları iterek veya çekerek hareket ettirebiliriz. Oyuncak arabaya uyguladığımız kuvvetle gerçek bir arabayı hareket ettiremeyiz. Gerçek bir arabayı hareket ettirebilmek için daha büyük bir kuvvet uygulamamız gerekir. Bunu yapabilmemiz için ya yardım almalıyız ya da o işe uygun araçlar kullanmalıyız.

Yelkenli, denizde rüzgârın etkisiyle hareket eder. Yelkenlinin denizde hareket edebilmesi için rüzgârın yelkeni itmesi gerekir.

Okçuluk sporunda ok ve yay kullanılır. Önce okun takılı olduğu yay gerilir. Sonra da ok, gerilen yaydan hedefe doğru fırlatılır. Sporcu, yayı çekerek yayın gerilmesini sağlar.

Tren, lokomotif ve vagonlardan oluşan bir ulaşım aracıdır. Önde bulunan lokomotif, arkasındaki vagonları çekerek hareket ettirir.

Futbolcu, topa itme uygulayarak topun kaleye doğru gitmesini sağlar.

Bazı durumlarda cisimlere itme ve çekme kuvveti aynı anda uygulanabilir. Örneğin hava, uçurtmanızı iterken siz de ipinden kendinize doğru çekersiniz. Hava, uçurtmaya itme kuvveti uygular. Uçurtmayı tutan kişi, ipe çekme kuvveti uygular.

Bumeranglar nasıl hareket eder?

Avustralya kıtasının yerlileri olan Aborjinlerin kullandıkları bumeranglar genellikle “V” şeklindedir. Bu bumeranglar doğru bir şekilde fırlatılırsa havada kendi etrafında dönerek yön değiştirir ve atıcısına geri gelir. Günümüzde bumerang atıcılığı, Avrupa ve Amerika kıtasında oldukça yaygın olarak yapılan bir açık hava sporudur.

İtme ve çekme kuvvetinin cisimler üzerindeki etkileri nelerdir?

İtme ve çekme kuvveti sadece duran cisimlerin hareket etmesini sağlamaz. İtme ve çekme kuvvetlerinin etkisiyle hareket eden cisimler durabilir veya yön değiştirebilir.

Hareket hâlindeki cisimlere, hareketi yönünde kuvvet uygulandığında cisimler hızlanarak hareket eder.

Futbol topu, sola doğru hareket etmektedir. Topun daha da hızlanması için futbolcu topa aynı yönde yani sola doğru itme kuvveti uygulamalıdır.

Hareket hâlindeki cisimlere, hareket yönüne zıt yönde kuvvet uygulandığında bu cisimler yavaşlar ve durabilir.

Futbol topu, sola doğru hareket ederek futbolcuya doğru gelmektedir. Futbolcu topa, topun hareketine zıt yönde kuvvet uyguluyor. Uygulanan kuvvetin etkisine bağlı olarak aşağıdaki durumlardan biri gerçekleşir.
◗ Top aynı yönde daha yavaş hareket edebilir.
◗ Top durabilir.
◗ Top yönü değişerek hareket edebilir.

Günlük yaşamda hareketli cisimlere aynı veya zıt yönde kuvvet uygulayarak onları hızlandırabilir veya durdurabiliriz.
◗ Şoför, otobüsü durdurmak istediğinde frene basar. Otobüsün önce yavaşlayıp sonra durmasını sağlayan etki, hareket yönüne zıt yönde uygulanan kuvvettir.
◗ Yavaş hareket eden bir bisikleti hızlandırmak için bisiklet pedalına ayaklarımızla kuvvet uygulamamız gerekir.
◗ Futbolda kaleci kendisine doğru gelen topa itme kuvveti uygular. Böylece top yavaşlayıp durur.
◗ Hareket hâlindeki oyuncak arabayı hızlandırmak için ona hareketiyle aynı yönde kuvvet uygulamamız gerekir.

Hareketli cisimlere uygulanan kuvvet, bazı durumlarda cisimlerin yön değiştirmesine neden olabilir.

Lunaparklardaki çarpışan arabalar çarpıştıkları zaman birbirlerine itme kuvveti uygular. Bu kuvvetin etkisiyle çarpışan arabalar bazen yön değiştirebilmektedir.

Otomobil, virajda direksiyonuna uygulanan kuvvet sonucunda yön değiştirir.

Kuvvet nedir?

Kuvveti şöyle tanımlayabiliriz: Hareket eden cisimlerin hızlanmasını, yavaşlamasını, durmasını veya yön değiştirmesini sağlayan, duran cisimleri hareket ettiren; itme veya çekme şeklindeki etkiye kuvvet denir.

Hareketli cisimlerin sebep olabileceği tehlikeler nelerdir?

Hareketli cisimler tehlikeli durumlar oluşturabilir. Hızlı hareket eden veya dönen cisimlere dokunmak, onları durdurmaya çalışmak kazalara neden olabilir.

Misket oyununun ülkemizin farklı bölgelerinde oynanan pek çok türü olsa da bu oyunda temel amaç, elinizde bulunan bir misketi yerde dizili olan diğer misketlere çarptırmak ve onların hareket etmesini sağlamaktır.

Misket oyununda olduğu gibi günlük yaşamda da hareketli bir cisim, duran bir cisme çarparsa duran cismin hareket etmesine neden olabilir. Buna benzer bir durum eğer yakınınızda gerçekleşiyorsa bazı tehlikelerle karşı karşıya kalabilirsiniz.

Ülkemizde her yıl çok sayıda trafik kazası olmaktadır. Bu kazaların bir kısmı can veya mal kaybıyla sonuçlanmaktadır. Sürücülerin araçlarının kontrolünü kaybetmesi sonucunda meydana gelen kazada can ve mal kayıpları oluşabilir.

Çığ düşmesi nedir? Karlı dağların eğimli yüzeylerinden kar parçaları koparak yuvarlanır. Yuvarlandıkça büyüyen kar kümesi dağlardan aşağı doğru hareket eder. Bu olaya ”çığ düşmesi” denir. Çığ, sel, fırtına gibi doğa olayları canlı ve cansız varlıkları önüne katarak sürükleyebilir. Yerleşim yerlerine zarar verebilir ve ulaşımı olumsuz etkileyebilir.

Doğa olayları hareketli cisimlerin sebep olabileceği tehlikelerdendir.

Sel felaketi: Deniz, akarsu, dere gibi su kütlelerinin aniden oluşan taşkınlar nedeniyle çevresindeki alanları su altında bırakmasına sel adı verilir. Bu doğa olayı hem yerleşim birimlerine hem de tarım alanlarına zarar verebilir. Can ve mal kaybına sebep olabilir.

Hareketli cisimlerin yol açabileceği bazı tehlikeler ve bu tehlikelerden korunabilmek için yapılması gerekenler nelerdir?

◗ Teneffüste koridorlarda koşarak hareket ettiğinizde durmakta olan bir öğrenciye çarpabilirsiniz. Okul bahçesinde hızla koşan iki öğrenci birbirine çarparsa her ikisi de düşebilir, yaralanabilir. Böyle bir durumla karşılaştığınızda yere düşen kişiye yardım etmeli, o kişiyi yerden kaldırmalısınız. Toplu yaşanılan yerlerde dikkatli olmalı ve çok hızlı hareket eden kişilerden uzak durmaya çalışmalısınız.

◗ Hareket hâlindeki ulaşım araçlarının neden olabileceği bazı tehlikelerden korunabilmek için aşağıdaki kurallara uymalısınız.
1. Daima kaldırımdan yürümelisiniz. Eğer kaldırım yoksa yolun olabildiğince solundan yürümelisiniz.
2. Tam olarak durmadan ulaşım araçlarından inmemelisiniz.
3. Hareket hâlindeki bir taşıta binmeye çalışmamalısınız.
4. Hareket hâlindeki taşıt durmadan yerinizden ayağa kalkmamalısınız.
5. Taşıttan indiğinizde hemen karşıdan karşıya geçmeye çalışmamalısınız.

◗ Hızla koşan ev hayvanlarına yaklaşmak ve onları durdurmaya çalışmak da birçok tehlikeye neden olabilir.
◗ Kendinizden yaşça büyük olanların hareketli bir cisimle oynadıkları oyunlardan uzak durmaya çalışmalısınız. Çünkü onların hızla atabilecekleri cisimler, vücudunuzun bir yerine değerse canınızı acıtabilir.
◗ Çığ, yamaçlarda biriken karların, çeşitli nedenlerle bulunduğu yerden aşağı kayması sonucunda oluşan bir doğa olayıdır. Genellikle kar yağışının fazla olduğu yerlerde görülür. Çığ düşerken hızla aşağı doğru hareket eden kar yığını, önüne çıkan ne varsa sürükler. Bu nedenle çığ düşmesi, dağlık bölgelerde yaşayan insanlar, kayakçılar ve dağcılar için oldukça tehlikelidir. Bu tehlikenin önüne geçilebilmesi için çığ düşebilecek yamaçlar ağaçlandırılmalıdır.
◗ Sel de çığ gibi hareketli varlıkların neden olduğu bir doğa olayıdır. Aşırı yağış sonucunda biriken su, büyük bir hızla akmaya başlayıp önüne çıkan her şeyi sürükleyebilir. Selin etkisiyle can ve mal kaybı yaşanabilir.

İtme ve çekme kuvveti, hareketli cisimleri hızlandırabilir, yavaşlatabilir ve durdurabilir. Hareketli cisimler tehlikeli durumlar oluşturabilir.

Cümlelerdeki boşluklara verilen kelimelerden hangileri gelmelidir?

çekme – yavaşlama – kuvvet – yardım – itme – hızlanma

1. Duran varlıkları harekete geçiren etkiye ………………………………. denir.
2. Çekmeceyi açarken ………………………………. kuvveti, kapatırken de ………………………………. kuvveti uygularız.
3. Cismin hareket yönü ile aynı yönde kuvvet uygulanırsa cisim ………………………………. hareketi yapar.
4. Cismin hareket yönünün tersi yönde kuvvet uygularsak cisim ………………………………. hareketi yapar.
5. İterek veya çekerek hareket ettiremediğimiz varlıkları ………………………………. alarak hareket ettirebiliriz.

You may also like...

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir