Sesi doğru kullanmak nedir ve nasıl yapılır?

Sesi doğru kullanmak nedir ve nasıl yapılır?

Müziksel yaratıcılık sesi doğru kullanmakla ilgilidir. Ses oyunları yaparak yaratıcılığımızı geliştirmeye çalışabiliriz.

Şarkı söylemeden önce yapılan ses ve nefes çalışmaları sesimizi rahatlatır.

Kâğıt Üfleme Oyunu

Eski gazete kâğıtlarını yırtarak ses çıkartınız. Daha sonra kolay yırtılabilen kâğıtları ellerimizle şerit hâlinde ayıralım. Düzgün nefes alıp verme alışkanlığı edinmek amacıyla ellerimizde tuttuğumuz kâğıtlara üfleyelim. Kâğıt şeritleri yakın ve uzak mesafelerde tutarak üfleyelim. Hafif, kuvvetli, kesik kesik ve kesintisiz uzun üfleme çalışmaları yapalım.

Pamuk Yarışı

Araçlar: Küçük pamuk parçalarını masaların üzerine koyarak arkadaşımız ile pamuk üfleme yarışı yapalım.

Bunların yanı sıra, trenin gidişi (çuf, puf, puf, puf), ateş yakmaya çalışırken yakılan maddeye üfleme gibi etkinliklerle nefes çalışmaları gerçekleştirelim.
Ses ve nefesin bağlantılı olduğu çalışmalar için gülme ve kahkaha seslerini taklit edelim.

Aşağıdaki öyküyü okuyalım. Öyküde geçen olayları ses ve nefes çalışmaları olarak kullanalım. Öyküyü canlandıralım.

Haylaz Tavşan

Küçük tavşan karlı havada annesinin sözünü dinlemeyip uzun uzun oynayınca çok üşümüş (bırrrrr, dıdıdıdı…/ üşüme taklidi).
Hemen arkasından da burnu akmaya ve hapşırmaya başlamış (burun çekme ve hapşırma).
Öyle çok hastalanmış ki annesi eve tavşan doktoru çağırmış. Küçük tavşan, doktordan korktuğu için ağlamaya başlamış (ağlama taklidi).
Doktor ondan öksürmesini istemiş (öksürme taklidi).
Küçük tavşana çok lezzetli bir şurup vermiş. Küçük tavşan şurubu içmiş (hüüp) ve iyileşmiş.
Annesini dinlemeye söz vermiş.

Brrrr nefes
Burun çekme ve hapşırma nefes
Ağlama taklidi ses ve nefes
Öksürme taklidi nefes
Şurup içme taklidi ses ve nefes

Şarkı öğrenmeye başlamadan önce konuşma, ses ve nefes çalışmalarının yapılması, sesin daha doğru ve sağlıklı kullanılmasına yardımcı olur. Tekerlemeler genellikle kolay ezberlenip akılda kalabildiği için ses ve konuşma ses ve nefes çalışmalarına daha uygun olabilirler. Bu nedenle tekerlemelerin söz ve ezgilerinden yararlanarak ses ve konuşma çalışmaları yapalım.
“Leylek” tekerlemesini öğrenelim. Tekerlemenin sözlerini önce ezgisiz olarak öğrenelim ve ritmik bir yapıda söyleyelim. Daha sonra tekerlemenin ezgisini öğrenerek tekerlemeyi ezgisiyle söyleyelim. Tekerlemenin sözleri yerine mam, mom, nan, nen gibi heceleri kullanarak ses çalışmaları yapalım. Benzer tekerlemelerle de çalışmalarımızı zenginleştirelim.

LEYLEK
Leylek leylek lekirdek
Hani bana çekirdek.
Çekirdeğin içi yok.
Sarı kızın suçu yok.

Öğrendiğimiz müzikleri birlikte seslendirelim.

Birlikte ve güzel şarkı söyleyebilmek için öncelikle şarkı söyleyen kişiler arasında ses, ritim ve nüans uyumu olması gereklidir. Koroları iyi seviyeye getirebilmek için öncelikle aşağıdaki noktalara dikkat adilmelidir. Koro öğrenilen müzikleri birlikte seslendirirken,
• Şarkıya birlikte başlayıp birlikte bitirmelidirler.
• Şarkıyı bağırmadan söylemelidirler.
• Söyledikleri şarkı, türkü, marş vb. eserlerin sözleri anlaşılır olmalıdır.
• Oluşturulan koroda ses bütünlüğü sağlanmalıdır.
• Şarkının hızına, nefes yerlerine ve nüans ( hafif-orta kuvvetli, kreşendo-dekreşendo) birliğine dikkat edilmelidir.

Şarkıya aynı anda başlamak ve bitirmek

Arının nasıl bir ses çıkardığını biliyor musunuz? Arının sesinin taklidini yapalım. Bizim çok sevimli, zararsız bir arımız var; o arının da bal yapmak için çiçeklere konması gerekiyor. Arının bir çiçekten diğerine giderken çıkardığı “vızz” sesini taklit edelim, çiçeğe konduğu anda da susalım. Arının gittiği yolu değiştirebiliriz
ya da yolu uzatabilirsiniz. Sevimli arı çok yorulduğu için avucumuzun içine kondu. Avucumuzu kapattık. Avucumuzu açtığımızda arı tekrar uçmaya başlayacak, biraz bal arayarak tekrar avucumuza geri konacak. Arının uçmaya başladığında tekrar “vızz” sesini çıkararak arıyı taklit edelim. Avucumuzu açtıktan sonra arının uçuş yolunu ve avucumuza geri dönüşünü parmağımızla gösterelim. Bütün sınıf aynı anda başlayıp bitirmeyi başarıncaya kadar etkinliği tekrar edelim. Sıkılmamaları için öğrenciler sırayla arı oyununda yöneten kişi olabilir. Sınıfı yöneten öğrencinin öğrencinin komutlarına biz de uyalım. Bu motivasyonu arttıracaktır. Hareketleri dikkatli şekilde takip edip “vızz” sesine aynı anda başlayarak arının konması ile aynı anda susmaları konusuna dikkat edelim. Toplu hâlde şarkı söylerken şarkıya birlikte başlamanın ve birlikte bitirmenin önemli olduğunu vurgulayalım.

“Güzel Arı” şarkısını öğrenelim. Öğrenmeyi hızlandırmak için şarkı seslendirilirken sözlere uygun mimik ve jestlerle haraket edelim. Şarkıyı öğrenirken ilk dize seslendirildikten sonra gelen “vız vız güzel arı/ uç uç şirin arı” kısmında bedenlerimizle eşlik edelim.

GÜZEL ARI
Vız vız / Eller iki kere dize vurulur.
Güzel arı / Eller iki kere birbirine vurulur.
Uç uç / Eller iki kere dize vurulur.
Şirin arı / Eller iki kere birbirine vurulur

Toplu şarkı söylemenin en önemli kurallarından birisinin şarkıya birlikte başlamak ve birlikte bitirmektir.

Ses Kutusu Oyunu

Oyuna başlamadan olarak ön hazırlık olarak aşağıda verilen örneklerde olduğu gibi ebeden betimlenmesi istenen değişik durumların yazılı olduğu kâğıtlar bir kutuya katlanarak konur. Ebe kutudakilerden birini çeker ve betimlenmesi istenen olayı jest ve mimiklerle canlandırır. Sınıf bu durumun sesini verir. Verilen sesin doğruluğunu ebe kabul edene kadar doğru ses aranmaya devam edilir.

Ebenin canlandıracağı durum ve sınıfın bulacağı ses
1. Elini yaktın. Cızz
2. Başın ağrıyor. Ufff
3. Su kaynıyor. Fokur fokur
4. Su damlıyor. Tıp tıp tıp
5. Kese kâğıdını patlattın. Paat
6. Çamaşır makinesi çalışıyor. Voşşş
7. Bebek yemek istiyor. Mamma mama
8. Yaptığın yanlışı fark ettin. Tühhh
9. Sesini duyurmak istiyorsun. Huu…
10. Yaptığın iş çok harika oldu. Heyyy…

1. Ses ve nefes çalışmaları sırasında anlatılanları dikkatli şekilde dinleyelim.
2. Ses ve nefes çalışmaları sırasında anlatılanları doğru şekilde uygulayalım.
3. Öğrendiğimiz şarkıları arkadaşlarımızla uyumlu şekilde seslendirelim.
4. Grup arkadaşlarımızla uyumlu şekilde çalışalım.
5. Grup çalışmalarına aktif olarak katılalım.
6. Doğru taklitler yapalım (karakterlere ve durumlara uygun vb.).
7. Şarkıları ritme uygun şekilde seslendirelim.
8. Şarkıları nefes yerlerine dikkat ederek seslendirelim.

Sesi doğru kullanmak nedir?