Maddeyi Niteleyen Temel Özellikler Nelerdir?

Maddeyi Niteleyen Temel Özellikler Nelerdir?

Sertlik-yumuşaklık
Esneklik-kırılganlık
Pürüzlü-pürüzsüz olma
Renk-koku-tat

Beş duyu organını kullanarak maddeyi niteleyen temel özellikleri nasıl açıklayabiliriz?

Çevremizde farklı özellikte birçok madde vardır. Bu maddelerin birbirine benzeyen ve benzemeyen özellikleri bulunur. Örneğin, parfümün kokusu varken, suyun kokusu yoktur. Başımızı yasladığımız yastık yumuşaktır. Cam bardak kırılgandır. Zımpara pürüzlü iken televizyon
camı pürüzsüzdür.

Çevremizdeki maddeleri; görerek, tadarak, koklayarak, duyarak veya dokunarak algılayabiliriz.

Duyu organlarını kullanarak maddeyi niteleyen; sertlik, yumuşaklık, esneklik, kırılganlık, renk, koku, tat, pürüzlü ve pürüzsüz olma gibi özelliklerin neler olduğunu fark edebilir miyiz?

-Kokusu var mı?
-Rengi ne?
-Pürüzlü mü?
-Pürüzsüz mü?
-Yumuşak mı?
-Esnek mi?
-Sert mi?
-Kırılgan mı?

Maddeleri niteleyen özellikler

Bozulmuş ve kokusu hoş olmayan besinleri yememeliyiz.
Kırılmış cisimleri elimize almamalıyız.
Camların görüntüyü net göstermesi için pürüzsüz olmasına dikkat etmeliyiz.
Esnek olan cisimleri kullanırken dikkatli olmalıyız.

Maddelerin özelliklerini bilmenin önemi

Maddelerin özelliklerini bilmek, günlük yaşantımızda bizlere ne gibi kolaylıklar sağlar?

Maddeleri beş duyu organımızı kullanarak belirgin benzerlik ve farklılıklarına göre nasıl sınıflandırırız?

Çevremizde pek çok varlık görürüz. Bu varlıkların hepsi birer maddedir.

Boşlukta yer kaplayan her varlık maddedir. Maddelerin özelliklerini duyu organlarımızla algılayabiliriz.

gözü bağlamak görmemek

Gözlerimizin bağlandığını düşünelim. Böyle bir durumdayken öğretmenimizin önümüze koyduğu maddelere dokunarak bunların neler olduğunu tahmin etmek için hangi duyu organımızı kullanırız?

Beş duyu organı

Maddeleri nitelendiren; sertlik-yumuşaklık, esneklik-kırılganlık, renk, koku, tat ve pürüzlü-pürüzsüz olma gibi özellikleri duyu organlarımızla algılayabiliriz. Örneğin yiyeceğimizi tadından, çiçeği kokusundan anlayabiliriz.

kız çocuk sarışın koku koklama

kız çocuk kızıl tatma

1. Sertlik-Yumuşaklık

Çevremizde gördüğümüz ve kullandığımız maddelerin ya da cisimlerin bazıları sert, bazıları yumuşaktır.

Kuvvet uygulandığında şekil değiştiren maddelere yumuşak maddeler denir. Sünger, pamuk, lastik gibi cisimler yumuşaktır. Eğilmesi, bükülmesi zor olan maddelere sert maddeler denir. Taş, demir, tahta gibi cisimler serttir. Maddelerin sertliğini ve yumuşaklığını dokunarak algılayabiliriz.

maddelerin özellikleri sertlik yumuşaklık

2. Esneklik

Lastik gibi maddelere kuvvet uygulayarak onların şeklini değiştirebiliriz. Şekilden şekile sokulabilen, ardından da eski hâline dönebilen maddelere esnek maddeler denir. Örneğin; sünger, paket lastiği, silgi, yay vb. maddeler esnektir.

Maddelerin esnek olup olmadığını dokunarak ve görerek algılarız.

maddelerin özellikleri esnek

Daha önce verilen örneklere dikkat edersek bazı maddelerin hem yumuşak hem de esnek olabildiğini görürüz. Sünger ya da silgi gibi maddeler bunlara örnek verilebilir.

3. Kırılganlık

Düştüğünde ya da gereğinden fazla kuvvet uygulandığında
parçalanan maddelere kırılgan madde denir. Kırılgan maddeleri; görerek, dokunarak ayırt edebiliriz. Vazo, sürahi, cam bardak, toprak testi, tebeşir gibi maddeler gereğinden fazla kuvvet uygulandığında kırılır.

maddelerin özellikleri kırılgan

4. Renk

Her maddenin kendine özgü bir rengi vardır. Çilek kırmızı, erik yeşil, muz sarı renktedir. Tuz, un, şeker gibi maddeler ise aynı renktedir. Fakat aynı renkte olan tuz, un ve şeker birbirlerinden farklıdır. Bundan dolayı, aynı renkteki farklı maddeleri yalnızca renklerine bakarak ayırt etmek yeterli değildir. Farklı renkteki maddeleri ise görerek ayırt edebiliriz.

maddelerin özellikleri renk tat

5. Koku

Birçok maddeyi, yaydığı kokuya göre burnumuzla diğer maddelerden ayırabiliriz. Kokulu ve kokusuz birçok madde vardır. Çiçek, meyve, kolonya, parfüm, soğan, sarımsak ve kahve koku yayan maddelere örnek verilebilir.

maddelerin özellikleri koku

Kokusu olan maddeleri kokularından tanıyabiliriz fakat bazı maddelerin kokusu yoktur. Demir, çelik, cam vb. kokusuz maddelere örnek verilebilir. Kokusu olmayan maddeleri koklayarak ayırt edemeyiz.

6. Tat

Yemeklerin tadına bakarak tuzlu olup olmadığını anlarız. Genellikle her maddenin bir tadı vardır. Dış görünüşleri farklı olan maddelerin tatları aynı ya da farklı olabilir. Örneğin; şeker tatlı, limon ekşi, kırmızı biber çoğunlukla acıdır. Renkleri aynı olan tuz ve şekeri birbirinden ayırt etmek için tadına bakabiliriz. Ancak bilmediğimiz maddelerin tadına bakmanın ya da koklamanın sakıncalı olacağını unutmamalıyız.

maddelerin özellikleri renk tat

7. Pürüzlü-Pürüzsüz

Maddelerin özellikleri pürüzlü pürüzsüz etkinliği 1

Pürüzlü ya da pürüzsüz yüzeyleri algılamamızı sağlayan organ deridir. Bazı maddelere elimizle dokunduğumuzda onların pürüzlü ya da pürüzsüz olduğunu anlayabiliriz. Taşın, tuğlanın, ağaç gövdesinin ve zımparanın yüzeyi pürüzlüdür. Cilalı bir masanın, camın, televizyon ekranının, yere döşenmiş seramiğin yüzeyi pürüzsüzdür.

maddelerin özellikleri pürüzlü pürüzsüz