Çevremizdeki sesler nelerdir?

Çevremizdeki sesler nelerdir?

Sabahları çalar saatin veya telefonun alarm sesiyle uyandığınız oldu mu?
Çalar saatin veya telefonun alarm sesi evinizin diğer odalarından da duyulur mu?
Evinizde veya çevrenizde duyduğunuz seslerin hangi varlıklardan geldiğini tahmin edebilir misiniz?

Ses Hangisinden Geldi?

Ses

İp ile tahta ve metal parçasını, konserve kutusunu ve pet şişeyi aralarında 20 cm’lik mesafe bırakarak bağlayalım. İki arkadaşımız, ip gergin olacak şekilde ipin uçlarını tuturak çeksin.

Bağladığımız cisimlere cetvelle yavaşça vurarak çıkardıkları sesleri dinleyelim. Çıkardıkları sesler aynı mı?

Bir arkadaşınız arkasını dönsün, cetvelle tekrar cisimlere vuralım. Hangi cisimlere vurduğumuzu arkadaşımız doğru tahmin edebildi mi?

Doğada insanların müdahalesiyle ses çıkaran varlıklar nelerdir?

Ses Kaynakları nelerdir?

Helikopterin sesi
Rüzgârın sesi
Gitarın sesi
Şelalenin sesi
Arının sesi

Yaşadığımız çevrede farklı sesler işitiriz. İşittiğimiz bu seslerin kaynakları birbirinden farklıdır.
Her sesin kaynağı vardır. Daha önce duyduğumuz sesleri sesin kaynağını görmesek bile tanıyabiliriz.

Kaldırımda yürürken havlama sesi duyduğumuzda yakınlarda bir yerde köpek olduğunu anlarız. Çünkü havlama sesinin kaynağı köpektir.

Evimizden dışarı çıkarken gök gürültüsü sesi duyduğumuzda yanımıza şemsiyeyi alırız. Dışarıya çıkmamamıza rağmen havanın bulutlu olduğunu ve yağmur yağabileceğini duyduğumuz sesin kaynağından anlarız.

Sınıfımızda konuşan bir arkadaşımızın sesinden hangi arkadaşımız olduğunu tahmin edebiliriz. Çünkü o sesin kaynağı sınıf arkadaşımızdır.

Ses tellerimiz vücudumuzun neresinde bulunmaktadır?

Dalga sesi
İş makinesi sesi
Koyun sesi
Trafikteki araç sesi

Ses kaynaklarından su sesi, kuş sesi, yağmur sesi gibi doğal sesler insana rahatlama ve huzur verirken ses şiddeti yüksek olan makinelerin sesi, trafikteki araçların sesi gibi bazı sesler insanları rahatsız eder.

Doğadaki ses kaynaklarını iki bölümde inceleriz.
Ses Kaynakları
1- Doğal ses kaynakları
Doğal ses kaynakları, doğada kendiliğinden ses çıkarabilen kaynaklardır. İnsan sesi, hayvan sesi, kuş sesi, su sesi, rüzgâr ve yağmur sesleri doğal seslerdir.
2- Yapay ses kaynakları
Yapay ses kaynakları, insanlar tarafından üretilmiş ses kaynaklarıdır. Radyo, televizyon, araba ve müzik aletlerinin sesi gibi sesler yapay seslerdir.

İbn-i Sina

İbn-i Sina (980 – 1037) İbn-i Sina’ya göre ses tonu değişiklikleri insanın ruh hallerini belirler. İbn-i Sina müzikle akıl hastalığının tedavisi için uğraşmış ve birtakım teknikler geliştirmiştir. Bu teknikler Osmanlı döneminde kullanılmıştır ve günümüz tıp çalışmalarında da kullanılmaktadır.

Kutudan Gitar Yapma Etkinliği

Gerekli Malzemeler
✓ 5 adet paket lastiği
✓ 1 adet orta boy kutu
✓ Kalem

Nasıl Yapalım?
● Kutunun üst kısmı açıkta olacak şekilde paket lastiklerini kutu çevresine dolayarak gerginleştirelim.
● Gerilmiş haldeki lastiklerin arasında 1 cm mesafe bırakalım.
● Kalemimizle lastiklere gitar çalar gibi hareketler yaparak sesler çıkaralım.

Duyduğunuz sesin kaynağı nedir?
Sınıfınızın her yerinden sesi duyabildiniz mi?
Ses çıkardığınız kutuya dokunduğunuzda bir titreşim hissettiniz mi?

Sesin Yayılması olayı nedir?
Kongre ve kültür merkezi, konser salonu veya tiyatro salonu gibi yerlerde en öndekinden en arkaya kadar tüm dinleyici ve izleyiciler sahnedeki sesleri duyarlar. Bunun sebebi ses kaynağından çıkan sesin her yöne dalgalar halinde yayılmasıdır.
Ses kaynağından çıkan ses, aynı su dalgalarında olduğu gibi dalgalar halinde havada her yöne yayılır, fakat boşlukta yani madde olmayan bir ortamda ses yayılmaz.
Sesin yayılmasını bir su birikintisine küçük bir taş atarak gözlemlediğimiz manzaraya benzetebiliriz.

Ses şiddetinden hangi alanlarda, ne gibi faydalar sağlanmaktadır?

Bizden uzaktaki bir arkadaşımızın arkamızdan gelirken bize seslenerek yaklaştığını, duyduğumuz sesin kaynağından anlayabiliriz.
Evimizdeki kedimizin miyavlama sesinden, kedinin yakında mı yoksa uzakta mı olduğunu anlayabiliriz.
İşitme duyumuzu kullanarak ses kaynağının yerini tahmin edebiliriz. Ses kaynağının bize yaklaştığını veya bizden uzaklaştığını duyduğumuz sesin şiddetindeki değişimden anlayabiliriz. Ses kaynağı bize yaklaşıyorsa ses şiddeti artar. Bizden uzaklaşıyorsa ses şiddeti azalır.
Kaldırımda yürürken arkamızdaki arabanın bize yaklaştığını duyduğumuz ses şiddetinin artmasından anlarız. Arabanın yanımızdan geçerek uzaklaşmasıyla duyduğumuz ses şiddeti azalır.

Her sesin bir kaynağı vardır.
Doğal ve yapay ses kaynakları şeklinde sınıflandırılır.
Ses kaynağından çıkan ses, her yöne yayılır.
Ses kaynağının yaklaşıp uzaklaştığını ses şiddetindeki değişimden anlarız.
İşitme duyumuzu kullanarak ses kaynağının yerini bulabiliriz.

Aşağıdaki boşluklara uygun olan kelimeleri yerleştiriniz.
havasız – ses tellerinin – dalgalar – uzaklaşmalıyız – kaynağı
1. Çevremizdeki her sesin bir …………………….. vardır.
2. İnsanlar konuşurken …………………….. titremesi sonucunda ses çıkar.
3. Sesin şiddetinden rahatsız olduğumuzda ses kaynağından ……………………..
4. Ses …………………….. halinde yayılır.
5. Ses …………………….. ortamda yayılmaz.