Yenilenemez Enerji Kaynakları Nelerdir?

Yenilenemez Enerji Kaynakları Nelerdir?

Doğalgaz, kömür, petrol ve bor ve nükleer enerji gibi bazı enerji kaynaklarının meydana gelişlerinin bir sebebi olarak oluşumu ve yenilenmeleri çok uzun zaman aldığı için bu enerji kaynaklarına yenilenemez enerji kaynakları adı verilmektedir.

Bu kaynakların büyük bölümü fosil yakıtlar ve nükleer enerjiden oluşmaktadır.

Fosil yakıtlar ve radyoaktif elementler yenilenemez enerji kaynaklarıdır. Bu kaynakların bu şekilde isim almalarının nedeni kullandıkça bitmeleri ve yenilerinin gelmesinin çok uzun sürmesidir.

Doğadaki birçok enerji kaynağı uzun bir sürede de olsa kendini yeniler. Uzun sürede yenilendiği için bu kaynaklara yenilenemez enerji kaynakları denmektedir. Doğalgaz, petrol ve kömür yenilenemez enerji kaynakları arasında yer alır. Bu kaynak türünün kullanımı günümüzde %95 oranındadır. Özellikle petrol ve doğalgaz gibi fosil enerji kaynakları insanların sıkça kullandığı enerji kaynakları arasında yer almaktadır. Yaklaşık 50 yıl sonra yenilenemez enerji kaynaklarının tükeneceği söylenmektedir.

Fosil Yakıtlar

Doğalgaz, kömür ve petrol gibi fosil yakıtlar genelde termik santrallerde elektrik enerjisi üretmek amacıyla kullanılır. Benzin, LPG ve boya gibi kaynaklar ise petrol kaynaklı ürünlerdir. Fosil yakıtlar binlerce yıl içinde oluşmuş yenilenemez enerji kaynakları olarak bilinir. Bu enerji kaynaklarının kullanılması doğaya zarar vermektedir. Mesela arabanın egzozundan atılan gaz çevre kirliliğine yol açmakta ve havayı kirletmektedir. Fosil yakıtların kullanılması doğada CO (karbonmonoksit) ve CO2 (karbondioksit) bileşiklerinin birikmesine yol açmaktadır. Gazların havada birikerek çoğalması küresel ısınmanın giderek artmasına sebep olmaktadır. Günümüzde fosil yakıtların giderek azalması insanların yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanmasını daha da zorunlu bir hale getirmektedir.

Kömür

Kömür yeraltında bulunan hayvan fosillerinin milyonlarca yılda sertleşmesiyle oluşur. Siyah renkte olan kömür ülkemizde birçok bölgede kullanılmaktadır. Geneli linyit kömür olan bu enerji türünün taş kömürü adında bir çeşidi de bulunmaktadır. Taş kömürleri yüksek kalori vermeleri sebebiyle pahalıdır. Bu sebeple sadece demir çelik sanayisinde kullanılmaktadır. Ülkemizde taş kömürü Zonguldak, Amasra ve Ereğli gibi bölgelerde çıkarılmaktadır. Demir-çelik sanayiinde enerji kaynağı olarak tüketildiğinden, Karabük ve Ereğli demir-çelik fabrikaları buraya kurulmuştur.

Türkiye linyit kömürü açısından da oldukça zengindir. Ülkemizde bütün bölgelerde linyit rezervi bulunmaktadır. Linyit yatakları Afşin, Elbistan (K. Maraş), Tavşanlı, Seyitömer (Kütahya), Soma (Manisa), Yatağan (Muğla), Saray (Tekirdağ), Aşkale (Erzurum), Aydın, Amasya ve Yozgat çevresinde bulunmaktadır. Üçüncü jeolojik devirde oluşan linyitin kalorisi taş kömürüne göre daha azdır. Fakat ülkemizde yaygın bir şekilde kullanıldığından ihtiyacımızın önemli bir kısmını karşılamaktadır. Linyitten elektrik enerjisi de elde edilmektedir. Linyitten elektrik enerjisi elde eden termik santrallerimiz, Soma, Tunçbilek, Seyitömer, Afşin – Elbistan, Yatağan ve Orhaneli termik santralleridir.

Doğalgaz

Çok eski tarihlerden beri kullanılan doğalgaz dünyanın ısınmak için kullandığı bir fosil yakıt türüdür. İlk olarak 1816 yılında ABD’ye bağlı Baltimotre şehrinin sokak lambalarını yakmak için kullanılan doğalgaz dünyanın toplam enerji tüketiminin %22’sini sağlar. %75 oranıyla da en çok ısınmada kullanılır. Türkiye doğalgazı çevresindeki ülkelerden temin ederek kullanmaktadır.

Petrol

Bitki kalıntılarının anaeorabik bir ortamda sıcaklık ve basınç gibi faktörlerin etkili olmasıyla milyonlarca yılda oluşur. Oldukça değerli olan petrol az bulunan bir yakıt türüdür. Ülkemizde yeterli miktarda petrol yatağı olmadığından %90’lık kısmını yurtdışından ithal etmekteyiz. Ülkemizde bulunan petrol yataklarının %98’i Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yer alır. Mardin ve Adıyaman’da çıkarılan Mersin ve İzmir gibi kentlerde işlenerek dağıtılmaktadır.

Bor

Yenilenemez enerji kaynaklarından olan borun %70’i Türkiye’de bulunmaktadır. %30’luk kısmı ise Amerika Birleşik Devletleri’nin sınırları içinde bulunmaktadır. Türkiye’deki bor genelde Ege Bölgesi’nde yer almaktadır.

Nükleer Enerji

Nükleer enerji, uranyum, plütonyum gibi radyoaktif elementlerin çekirdeğindeki proton ve nötronların ortaya çıkarılmasıyla meydana gelir. Dünyada üretilen elektriğin %20’si nükleer santrallerden elde edilmektedir. Nükleer enerji santrallerinde elektrik üretmek oldukça ucuz olsa da santralin kurulma maliyeti pahalıdır. Ayrıca bu enerji santralleri doğanın kirlenmesine sebep olmaktadır.

Nükleer enerjiyi çok iyi anlamak için füzyon ve fisyon gibi kavramları çok iyi bilmek gerekir.

Füzyon: Hafif radyoaktif atomların birleşerek daha ağır atomları meydana getirdiği nükleer tepkimelere ise füzyon tepkimesi denir. Örnek olarak Hidrojen bombası, Güneşte meydana gelen patlamalar.

Fisyon: Ağır radyoaktif maddelerin,dışarıdan nötron bombardımanına tutularak daha küçük atomlara parçalanması olayına fisyon denir. Yenilenemez enerji kaynaklarına en büyük örneği atom bombasıdır.