Yapısına Göre Kelimeler Kaça Ayrılır?

Yapısına Göre Kelimeler Kaça Ayrılır?

Türkçe’de kelimelerin yapısı incelendiğinde bazılarının yapım eki almadan (kitap, kitaplar); bazılarının yapım eki alarak (kitapçı, kitaplık) kullanıldığını; bazılarının ise iki sözcüğün bir araya gelmesiyle (kitabevi, kitapsever) oluştuğunu görüyoruz.

Buna göre, Türkçede sözcükler, yapı bakımından üçe ayrılır.

1.Basit Kelimeler

Herhangi bir yapım eki almamış sözcüklerdir. Başka bir ifadeyle kök halindeki veya çekim eki almış sözcüklerdir. Yalındır ve başka bir sözcük ek almadıkça türeyemez. Yalnızca çekim eki alırlar, ama zaten bu ekler de kelimenin anlamını değiştirmez.

Örnek:

ağaç, çiçek, yollar, eve, akıl, sıra….

2.Türemiş Kelimeler

Yapım eki almış sözcüklerdir. Ad ve eylem köklerine yapım ekleri getirilerek türetilen kelimelerdir.

Örnek:

Ağaçlık, kitaplık, sevgi, gözlükçü, akılsız…

İkiye ayrılır:

1. İsimden türeyenler: İsimlere yapım ekleri getirilerek yapılan kelimelerdir.

Örnek: tuz-lu, demir-ci, odun-luk, akıl-sız-lık…

1. Fiilden türeyenler: Fiillere yapım ekleri getirilerek yapılan kelimelerdir.

Örnek: sev-gi, sar-gı, bak-ım, yat-ır

3.Birleşik Kelimeler

Birden fazla sözcüğün bir kavramı karşılamasıyla oluşan sözcüğe birleşik sözcük denir. Kimi birleşik sözcükler ayrı kimisi bitişik yazılır.

Birleşik kelimeler, dilde yeni bir kavramı karşılamak amacıyla iki veya daha çok kelimenin kaynaşarak oluşturduğu kelimelerdir. Bu söz öbeklerini oluşturan kelimeler ses düşmesi, ses türemesi, sözcük türü kayması veya anlam kayması açısından aralarına ek giremeyecek kadar kalıplaşmıştır.

Belirtisiz isim tamlamaları, sıfat tamlamaları, birleşik fiiller, ikilemeler, kalıplaşmış çekimli fiillerden oluşmuş ifadeler yeni bir kavramı karşılıyorsa bileşik sözcük olurlar.

Birleşik sözcüklerin yazımı 

Birleşik kelimeler en az iki sözcükten oluşur.Kelimelerden en az biri anlamını kaybetmişse veya kelimeler birleştiğinde ses düşmesi veya ses türemesine uğramışsa bitişik yazılırlar.

yalıçapkını, affetmek, azletmek ,sivrisinek, açıkgöz, hanımeli, alıvermek, vb. gibi sözcüklere denir.