Uyuz Hastalığı Nedir?

Uyuz Hastalığı Nedir?

Uyuz hastalığı, uyuz böceğinin neden olduğu bulaşıcı bir deri hastalığıdır. Bu hastalıkta uyuz böceklerinin dişileri derinin dış tabakalarına yumurtalarını bırakır. 0,3 ile 0,5 mm. boyutunda, gözle görülmesi pek mümkün olmayan uyuz böceğinin neden olduğu uyuz hastalığı, uyuz böceğinin cilde girmesi ile oluşur. Cildin üst katmanlarında tüneller açarak ilerleyen uyuz böceği, yaklaşık 4 ile 8 hafta kadar yaşar. Ancak bu süre boyunca açtığı tünellere yumurta ve dışkı bırakır. ve ciltte şiddetli kaşıntıya yol açar. Tedavi edilmediğinde ise ciltte döküntü, yara ve farklı enfeksiyonların oluşmasına neden olur. Bıraktığı yumurtalar ile çoğalan uyuz böcekleri, insan vücudu dışında 1 ile 2 gün kadar hayatta kalabilir. Bu yüzden, toplu yaşanan yerlerde kişiden kişiye bulaşma ihtimali çok daha yüksektir. uyuz böceğinin, derinin üst katmanlarında açtığı tüneller, bıraktığı yumurta ve dışkı son derece şiddetli bir kaşıntıyı beraberinde getirir. Sıklıkla parmak araları, bilek, dirsek, ayak, göbek çevresi ve koltuk altında kaşıntıya neden olan hastalık, kişinin genel sağlık durumunu için tehdit oluşturmasa da hayat kalitesini oldukça düşürür.

Uyuz Hastalığı Nasıl Bulaşır?

Uyuz hastalığı tipik olarak, akarların bir kişiden diğerine geçmeleri için yeterince uzun süren ciltten cilde temas yoluyla yayılır. Yatak takımları veya havlular gibi paylaşılan kişisel eşyalar üzerinden de yayılabilir.

Uyuz böceği çok yavaş sürünen bir varlıktır, zıplayamaz, uçamaz. Uyuz hastalığı daha çok temizlik koşullarının ideal olmadığı ve insanların uzun süre boyunca birbirine yakın olduğu yerlerde görülebilir.

Uyuz, son derece kolay bulaşan bir hastalıktır. Hastalığın görülme sıklığı sonbahar ve kış aylarında artış gösterir. Okul, hastane, bakım evi ve kışla gibi yerlerde çok daha sık rastlanan uyuzun kaynağı, halk arasında uyuz böceği olarak bilinir. Uyuz, aile bireyleri arasında da sıklıkla bulaşır. Hastalığın bulaşma şekli, ten teması ile olabileceği gibi ortak kullanılan yatak, çarşaf, havlu ve kıyafetler de hastalığı taşıyabilir. Bunun sebebi uyuz böceğinin insan vücudu dışında 1-2 gün kadar yaşayabilmesidir. Her yaş ve cinsiyetten kişide görülen uyuz hastalığının kişisel hijyenine özen göstermeyen insanlarda görüldüğüne inanılsa da bu doğru değildir. Uyuz hastalığının kişisel hijyen ile direkt olarak alakası bulunmaz. Uyuz böceği sağlıklı kişiye geçtiğinde, deri altına girerek burada tüneller açar ve hızla ürer. İlk belirtilerin ortaya çıkması, 2 ile 6 hafta kadar sürer ancak bu süre içinde de uyuz hastalığı kişiden kişiye bulaşabilir. Daha önce uyuz hastalığına yakalanan bir kişide belirtiler daha erken dönemde ortaya çıkabilir. Hastalığın uyuz hastalığı olan hayvanlardan insanlara bulaşması olası olsa da bu durumda insandan insana bulaşan uyuzdan farklı olarak belirtiler 1-3 saat içinde ortaya çıkar. Hayvandan insana geçen uyuz böceği, deri içinde giremez ve kısa süre içinde ölür.

Uyuz Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Uyuz hastalığı, genellikle bilek, dirsek, koltuk altı, göğüs, bel, kalça, genital bölge, ayak ve el parmak aralarında kaşıntıya yol açar. Kadınlarda meme uçlarında, erkeklerde ise genital bölgede kaşıntılar görülebilir. Çocuklarda kulak arkası, yüz, avuç içi ve ayak tabanında kaşıntı oluşabilir. Uyuz böceklerinin açtığı tüneller cilt yüzeyinden çıplak gözle görülebilir. Kişinin yaşam kalitesini düşürecek kadar şiddetli kaşıntıya yol açan uyuz hastalığı, kaşıntının neden olduğu tahrişe bağlı olarak farklı cilt enfeksiyonlarının oluşmasına da neden olabilir.

Özellikle geceleri yoğun kaşıntı, sivilce benzeri döküntülerle kızarıklıklar, kabuklarla kabarcıklar, ve sürek kaşımadan kaynaklanan yaralardır.

Hastalığın erken evrelerinde derideki döküntüler, sivilce, sivrisinek ısırığı ve diğer cilt komplikasyonları ile benzerlik gösterdiği için nedeni anlaşılamayabilir.

Uyuz hastalığını diğer türlerden ayıran sebep olduğu amansız uyuz kaşıntısıdır. Bu kaşıntı genellikle çocuklarda ve yaşlılarda çok şiddetli görülür.

Uyuzun bir diğer ayırt edici özelliği ise deride uzun çizgiler halinde oyukların görülmesidir. Bu kabarık çizgiler ya grimsi beyaz, ya da ten rengindedir. Bu çizgiler dişi uyuz böcekleri tarafından cildin yüzeyinin hemen altında açılan tünellerdir. Oluşturulan bu yuvaların içine her bir dişi uyuz böceği tarafından 10 ila 25 yumurta bırakılır.

Uyuz böcekleri vücudun herhangi bir yerinde yaşayabilir, başta parmak araları, el bileği, dirsek veya diz kıvrımları, bel veya göbek çevresi, göğüsler veya cinsel organlar ve çok küçük çocuklar ile yaşlılarda baş, boyun, yüz, avuç içi ve tabanlardır.

Uyuz hastalığı nasıl tedavi edilir?

Uyuz hastalığı tanısının ardından hekim, genellikle krem ve losyonlardan oluşan bir tedavi düzenler. Bu krem ve losyonlar, kaşıntı şiddetinin arttığı gece saatlerinde boyundan aşağı doğru tüm cilde uygulanır. Sabah uyandığında kişinin duş alması gerekir. Bazı vakalarda hekim, oral ilaçların yanı sıra kaşıntı ve diğer belirtileri hafifletmek için ek ilaçlar da verebilir. İlaçların hekimin önerdiği şekilde ve sürede kullanılması hastalığın tedavisi için son derece önemlidir.

Uyuz hastalığı kendiliğinden iyileşmez, çünkü uyuz böcekleri kendiliklerinden bulundukları vücudu terk etmezler. Hastalık sadece uyuz böceklerini öldüren reçeteli ilaçlarla tedavi edilebilir.

En yaygın tedavi, bir krem veya losyonun boyundan aşağıya tüm vücuda uygulanmasıdır. Bu krem ya da losyon vücut üzerinde 8 – 14 saat bekletilir ve sonrasında yıkanılır.

Uyuz tedavisinde kullanılan ilaçlar uyuz böceklerini ve yumurtalarını hemen öldürerek etkisiz hale getirse bile, hissedilen kaşıntıyı hemen gideremezler. Bu, deride devam eden alerjik reaksiyonun sonucudur. Bu nedenle kremleri sadece doktor onayıyla kullanmak gereklidir. Buna ek olarak çay ağacı yağı ve aloe vera kremleri de kaşıntıyı hafifletmek için kullanılabilir. Ancak bunların da doktor kontrolünde kullanılması gereklidir.

Uyuz hastalığından korunmak için neler yapmalıyız?

Uyuz hastalığından korunmak için, uyuz olan kişi ile doğrudan cilt temasından kaçınmalıyız. Uyuz bulaşan kişinin nevresim, havlu ve giysileri yıkanmadan kullanılmamalıdır. Bu ürünler en az 60°C sıcak suyla yıkanmalıdır. Yıkanamayan halı, yatak gibi eşyalar çok iyi süpürülmeli ve elektrikli süpürgenin torbası atılmalıdır. Uyuz böceğinin bulunduğu düşünülen yüzeyler ise çamaşır suyu ve sıcak su ile temizlenmelidir.

Aile bireylerinden biri uyuz olmuşsa diğer aile bireyleri de hastaneye giderek gerekli sağlık kontrollerinden geçmelidir.