Hücre Nedir?

Hücre Nedir?

Canlıların canlılık özelliğini gösteren en küçük yapı birimine Hücre denir.

Hücrenin ortak özellikleri: Büyürler, gelişirler, solunum yaparlar, beslenirler, boşaltım yaparlar, dış ortamla madde alışverişi yaparlar, çoğunluğu bölünerek çoğalır, hücre zarına sahiptirler.

Hücrenin şekli bulunduğu canlıya göre değişir. Hayvan hücreleri genellikle   yuvarlak ya da kare şeklindedir. Bitki hücreleri ise dikdörtgen şeklindedir.

Bir hücre genel olarak temelde üçkısımdan oluşur. Bunlar;

• Hücre zarı

• Sitoplazma

• Çekirdek

 

Hücre Zarı:

 Hücre zarı, hücre içindeki  çekirdek ve sitoplazmanın dışarıya dağılmasını engelleyen hücreyi dış kısımdan saran bir zardır.

 

• Sitoplazmayı sararak hücreye şekil   verir
• Hücreye giren ve çıkan maddeleri kontrol eder.
• Hücreyi dış etkilere karşı korur.
• Hücreye madde giriş ve çıkışını sağlar.
• Hücre zarı ince bir zardır.
• Yapısında protein, yağ ve karbonhidrat vardır.seçici geçirgen bir özelliğe      sahiptir.
• Esnek ve saydamdır.
• Hücre zarında maddenin giriş ve çıkışını sağlayan POR adı verilen delikçikler vardır.

 

 

Hücre Çeperi (Hücre Duvarı): Hücre   çeperi hücreye sertlik ve diklik kazandıran bir yapıdır.Sadece bitki hücrelerinde bulunur.

• Hücre çeperi cansızdır.
• Hücre çeperinin seçici geçirgen özelliği yoktur.
• Hücre çeperinde de porlar bulunur.
• Hücre çeperinin yapısında selüloz  bulunur.selüloz bir karbonhidrat çeşididir.

Sitoplazma: Hücre zarı ile çekirdek arasını dolduran, yarı saydam, yarı akışkan, yumurta akı kıvamında bir sıvıdır.

Sitoplazma hücredeki canlılık olaylarının (üreme, boşaltım,sindirim,enerji üretimi) gerçekleştirildiği yerdir.

Sitoplazmanın %65 ile %95 su oluşturur. Bunun dışında protein, yağ, karbonhidrat, vitamin, inorganik maddeler, hormonlar, enzimler ve organeller bulunur.

Yaşamsal olayları sitoplazma içindeki organeller gerçekleştirir.

Organeller

Ribozom: Ribozom organeli virüsler hariç tüm canlı hücrelerde bulunur.

• Hücrenin protein ihtiyacını karşılar.
• Protein sentezi sırasında hücre enerji harcar.

Sentrozom:  Sadece hayvan hücrelerinde bulunur.

• Hücre bölünmesi sırasında iğ ipliklerinin oluşmasını sağlar.
• Bitki hücresinde yoktur. Bitki hücrelerinde  bu görevi özel proteinler üstlenmiştir.

Endoplazmik Redikulum: Prokaryot hücreler hariç tüm hücrelerde endoplazmik redikulum her hücrede vardır.

Prokaryot hücre: Zarla çevrili çekirdeği ve zarlı organelleri olmayan hücrelere denir.

• Madde taşınmasında görevlidir.
• Kanal sisteminden oluşur.
• Kanallar çekirdek zarı ile hücre zarı arasındadır.
  Golgi Aygıtı: Üst üste dizilmiş yassı kesecikler sistemine denir.
  • Salgı üretilmesi ve bunların depolanmasını sağlar.
  • Salgı maddeleri golgi tarafından üretildikden sonra yine golgi tarafından salınır.
  • Salgı yapan ter bezleri,tükürük bezleri ve süt bezleri gibi bez hücrelerinde bol miktarda golgi aygıtı bulunur.ayrıca meyvelerin sulu kısımlarının ve kokularının oluşmasını da golgi aygıtı sağlar.

 

Lizozom: Hücre içi sindirimde görevlidir. Lizozom içinde maddelerin parçalanmasını ve sindirilmesini sağlayan enzimler yer alır. Lizozomun sindirim enzimleri golgi tarafından salgılanır.

 

• Lizozom hücrenin sitoplazmasında  yaşlanmış organelleri sindirir.
• Lizozom hücrenin sitoplazmasına alınan besinleri sindirir
• Lizozom hücreye giren yabancı madde ve mikropları sindirir.
• Akyuvar hücreleri ve karaciğer hücrelerinde lizozom sayısı fazladır.

 

Koful (Vakuol): Hayvan hücrelerinde küçük ve çok.Bitki hücrelerin de büyük ve azdır.

• Bitki hücrelerinde suyun alınması ve fazlasının depo edilmesini sağlar.
• Tek hücreli canlılarda madde alışverişinin yapıldığı yerdir.
• Bazı besin maddelerinin depolanmasını sağlar.
• Mikroskopta bitki hücresini incelediğimizde genç bitki hücresinin kofullarının yaşlı bitki hücresinin kofullarına göre daha küçük olduğunu görürüz.

Mitokondri: Çift zarla çevrili mitokondri hücrenin enerji santralidir. Solunum ile besin parçalanması sonucu bu organelde enerji üretilir.

• Bir organ ne kadar çok çalışıyorsa bu organel orada çok olmalıdır. Çok çalışan organlar: kas, karaciğer, beyin ve sinir hücreleri
• Kendine ait bir DNA sı vardır. DNA sı sayesinde enerji ihtiyacının arttığı zamanlarda sayısını arttırabilir.

Plastidler: Renk verici maddelerdir.3 çeşit plastid vardır.

• Kloroplast: İçinde kofil bulunur kofil canlıya yeşil rengi verir. Bitki yapraklarında ,genç gövdede bulunur.
• Kromoplast: Yeşil harici tüm renk maddelerini taşır. Meyvelere renk verir.

Lökoplast: renksiz bir plastiddir. Kök ve yer altı gövdesi gibi organlarda bulunur. Nişasta depo eder güneş gördüğünde yeşil renge dönüşür.

Bitki Hücresinin Özellikleri Nelerdir?

Şekilleri köşelidir

Kofullar büyüktür

Sentrozom bulunmaz

Hücre çeperi vardır

Plastidler vardır

Hayvan Hücresinin Özellikleri Nelerdir?

Şekilleri yuvarlaktır

Kofullar küçüktür

Sentrozom bulunur

Hücre çeperi yoktur

Plastidler yoktur

Çekirdek: Hücrede meydana gelen olaylar kontrolsüz değildir. Kontrolün ve denetimin yapıldığı, yönetildiği bir merkezdir.

• Çekirdek hücrenin bütün hayatsal faaliyetlerinin yönetildiği merkezdir.
• Çekirdek zarı çift katlıdır.
• Yapısında porlar ve ribozom bulunur.
• Çekirdek aynı zamanda hücrenin kalıtım maddesini DNA yı taşır.
• Çekirdeğin içinde aynı zamanda çekirdekçik bulunur. Çekirdekçik sayısı her hücrede farklı olabilir.

Çekirdeği çıkarılan bir hücre bir süre sonra ölür.

Hücrelerin hepsinin kendine özgü şekilleri vardır.

Ökaryot Hücre: Zarla çevrili çekirdeği ve zarlı organelleri bulunan  hücrelere denir.

Doku:  Belli bir yapı ve göreve sahip olan hücrelerin bir araya gelerek oluşturdukları yapılara doku denir.

Sistem: Dokular bir araya gelerek sistemleri oluşturur.

Organizma: Sistemler bir araya gelerek organizmayı oluşturur.