Hücre Bölünmesi

Hücre Bölünmesi nedir?
İlkokul birinci sınıfa başladığımız zamanki boy ve kilolarımız ile şimdiki boy ve kilolarımız aynı değildir. Boy ve kilolarımızda artış gerçekleşmiştir. Boy ve kilodaki artışın sebebi büyüme ve gelişmeye bağlıdır.
Doğma, büyüme, gelişme ve üreme canlıların ortak özellikleridir. Büyüme ve üreme hücre bölünmesi ile gerçekleşir.
Çok hücreli canlılarda büyüme ve gelişme hücre bölünmesi ile gerçekleşir.
Hücre, organizmanın özelliklerini taşıyan en küçük yapı birimidir. Genel yapıları aynı olan ve benzer görevleri üstlenen hücrelerin bir araya gelmesi ile dokular oluşur.
Hayatın devamlılığı yani çoğalma ve canlıların büyümesi için önemli olaylardan biri hücre bölünmesidir. Yeni hücreler veya yeni canlılar, var olan hücrelerin bölünerek yavru hücreler üretmesi ile oluşur.
Canlılarda çoğalma, büyüme, gelişme, yıpranan kısımların onarılması veya yenilenmesi gibi olaylar hücre bölünmesi ile gerçekleşir. Hücre bölünmesi ile bir yandan yeni hücrelerin oluşması sağlanırken bir yandan da hücrenin yaşlanması önlenir. Canlılarda mitoz ve mayoz olarak adlandırılan iki çeşit hücre bölünmesi görülür.
Mitoz Bölünme
Mitoz Bölünme Nedir?
Canlılarda büyüme, yenilenme, onarım gibi olaylar vücut hücrelerinin bölünmesi ile gerçekleşir. Mitoz bölünme olarak adlandırılan bu bölünme aynı zamanda eşeysiz üremeyi de sağlar. Mitoz bölünmede çekirdek ve sitoplazma bir defa bölünerek ana hücredeki kadar kromozomu olan iki yavru hücre meydana gelir. Mitoz sırasında hücre birbirini takip eden evrelerden geçer.

Mitoz bölünmenin evreleri
Mitoz, çekirdek bölünmesiyle başlayan ve birbirini takip eden evrelerden oluşur. Canlıların hücre çekirdeklerinde daima çift sayıda kromozom bulunur. Tek sayıdaki kromozom “n” ile gösterilirse çift
sayıda kromozom 2n ile gösterilir. Örneğin;
İnsanda,
n = 23
2n = 23 x 2 = 46
Tavukta,
n = 8
2n = 2 x 8 = 16’dır.
Mitozda çekirdek bölünmesi sırasında kromozom sayısı iki katına çıkar. İlerleyen evrelerde kromozomlardan yarısı hücrenin bir kutbuna, yarısı da diğer kutbuna doğru çekilir. Hücrenin farklı kutuplarına çekilen kromozomların çevresinde yeni çekirdek zarının oluşmasından sonra sitoplazmanın da bölünmesiyle ana hücreye benzeyen iki yavru hücre oluşur. Yavru hücrelerin çekirdeğindeki kromozom sayıları ana hücrenin çekirdeğindeki kromozom sayısı ile aynıdır.
Mitoz adı verilen hücre bölünmesi sonucunda gerçekleşen eşeysiz üremede kromozom sayısı sabit kalır. Yani 2n sayıda kromozomu olan bir ana hücrenin mitoz geçirmesi sonucunda oluşan yavru hücrelerin her birinde 2n sayıda kromozom bulunur.
Canlılarda hareket, solunum, sindirim, dolaşım ve üreme gibi hayatsal faaliyetler hücre çekirdeği tarafından yönetilir ve kontrol edilir. Bir canlıyı diğerlerinden ayıran karakterler de çekirdekte yer alan ve kromozom adı verilen ipliksi yapılar tarafından belirlenir ve kontrol edilir.
Kromozom sayıları genel olarak canlıdan canlıya farklıdır. Ancak kromozom sayıları eşit olan değişik canlılar da olabilir, kromozom sayısı ile organizmanın büyüklüğü veya karmaşıklığı arasında bir ilişki yoktur.
Mitoz büyüme ile ilişkilidir ve canlılarda büyüme hücre bölünmesine bağlı olarak gerçekleşir.
Farklı canlı türlerinin hücre çekirdeğinde bulunan kromozom sayıları farklı olabilir. Örneğin insanların vücut hücrelerinde 46 kromozom, soğanda 16 kromozom, inekte 60 kromozom bulunur. Buna karşılık tavuk ve köpek farklı canlılar olduğu hâlde her ikisinin de 78 kromozomu vardır.
Canlılarda büyüme, gelişme ve üreme gibi hayatsal faaliyetlerin gerçekleşmesi hücre bölünmesi ile mümkün olabilir. O hâlde, büyüme ve üremenin gerçekleşmesi için gerekli olan mitoz, canlılar için çok önemlidir.
Büyüme ile hücre sayısı arasındaki ilişki nedir?
Bebeklik dönemine göre şimdi çok daha büyüğüz. Aradan geçen zaman içerisindeki büyümemizi vücudumuzu oluşturan hücrelerin mitoz bölünmesine borçluyuz. Dal üzerinde küçük bir tomurcuk şeklinde oluşan yaprak, hücrelerin bölünerek çoğalması sonucunda büyür.
Kesilen saçlarımız bir süre sonra uzar ve tekrar tıraş olmamız gerekir. Tırnaklarımızı belli aralıklarla kesmek zorunda kalırız. Çünkü saç, sakal ve tırnak kesildikten sonra tekrar uzar.
Bir ana hücrenin mitoz bölünmesi sonucunda kendisine benzer özellikte iki yavru hücre meydana gelir. Belli bir olgunluğa erişen yavru hücreler de bölünür ve hücre sayısı artmaya devam eder. Olgunlaşan hücrelerin mitoz bölünmesi ile organizmadaki hücre sayısının artması sonucunda büyüme gerçekleşir.
Saç ve tırnaklarda olduğu gibi organizmanın bazı bölümlerinde de hücre bölünmesi hızlı ve süreklidir. İç organlar ve iskelet gibi bölümlerde ise bölünme yavaş olup bir süre sonra tamamen durabilir.
Mitoz ile üreme arasındaki ilişki nedir?
Birkaç hafta suda bekletilen menekşe yaprağında küçük kökler oluşmaya başlar. Bu köklerin oluşumu ve yaprağın toprağa dikilmesinden 3-4 hafta sonra yeni menekşe yapraklarının çıkmaya başlaması, mitoz hücre bölünmesi ile ilişkilidir. Oluşan yeni yapraklar da hücrelerin mitoz bölünmesi sonucunda büyür ve gelişir.
Menekşe begonya ve buna benzer bitkiler yaprakları köklendirilerek çoğaltılabir, ancak her bitki ya da canlı bu şekilde çoğaltılamaz.
Mitoz sonucunda oluşan yavru hücrelerin her birinin ayrı bir canlıyı oluşturması durumunda canlının çoğalacağı sonucuna ulaşırız.
Üreme nedir?
Canlıların nesillerini devam ettirebilmeleri için kendilerine benzer canlılar meydana getirmelerine üreme adı verilir.
Eşeysiz üreme nedir?
Bazı canlılarda üreme mitoz ile gerçekleşir. Mitoz ile gerçekleşen üreme çeşidine eşeysiz üreme denir.
Tomurcuklanma ile üreme nedir?

Bira mayasında tomurcuklanma ile çoğalma
Şekerli suda yarım saat kadar bekletilen bira mayası hücreleri mikroskopta incelendiğinde, hücrelerin üzerinde bir veya daha fazla küçük çıkıntının oluştuğu görülür. Bu oluşum sırasında hücrenin çekirdeği bölünür. Çekirdeklerden bir tanesi oluşan bu çıkıntıya geçer. Mitoz bölünme sonucunda oluşan çıkıntının ana hücreden ayrılması ile iki veya daha fazla sayıda bira mayası hücresi oluşur.
Bira mayası ve hidrada olduğu gibi, ana canlı üzerinde mitoz bölünme sonucunda oluşan çıkıntının yeni bir canlıyı meydana getirmesi
şeklinde oluşan üremeye tomurcuklanma ile üreme adı verilir.
Bölünerek çoğalma nedir?

Terliksi hayvanda bölünerek çoğalma
Terliksi hayvan basit bir şekilde mitoz ile ikiye bölünerek çoğalır. Ana terliksi hayvanın bölünmesi ile oluşan yavrulardan her biri yeni bir terliksi hayvanı oluşturur. Bir hücreli canlının mitoz geçirmesi ile gerçekleşen çoğalmaya bölünerek çoğalma adı verilir.
Vejetatif üreme nedir?
Bir bitkiden alınan gövde, dal ya da yaprak gibi parçadan yeni bir bitki oluşması şeklindeki eşeysiz üremeye vejetatif üreme denir. Elma, armut, erik, kiraz, incir gibi bazı tohumlu bitkiler ile söğüt, çekirdeksiz üzüm ve muz gibi tohumsuz bitkiler vejetatif üremeyle çoğaltılabilir.
Patates yumrusu toprak altına gömülürse yumru üzerindeki gözlerin her birinden yeni patates bitkisi oluşur. Çilek bitkisinde, yaprak sapının gövdeye bağlandığı bölümlerden çıkan kolların toprağa değdiği yerlerde yeni kökler meydana gelir. Bu kökler toprağa tutunarak yeni çilek fidelerini oluşturur.
Bazı bitkiler aşılama yöntemi ile çoğaltılabilir. Aşılama, bir bitkiden alınan canlı dokunun aynı ya da akraba türden başka bir bitkideki dokuyla birleştirilmesidir. Aşılama yöntemi ile çoğalma da vejetatif üreme örneğidir.
Rejenerasyon nedir?
Bazı canlılarda yıpranan ya da eksilen kısımlar, mitoz bölünme ile onarılabilir ya da tamamlanabilir. Bir canlının vücudunda,
yıpranan veya eksilen kısımların tamamlanması ya da yeniden oluşturulmasına yenilenme (rejenerasyon) denir.
Herhangi bir nedenle kuyruğu kopan kertenkelede yeni bir kuyruk oluşur. Benzer şekilde, vücudunun bir yerinden kesilen solucanın ayrılan her parçası tamamlanır ve iki adet solucan oluşur. Kertenkelede kopan kuyruğun yenilenmesi ve solucanın eksilen kısımlarının tamamlanması yenilenme örnekleridir.
İnsan vücudunda da bazı bölümlerin yenilenme özelliği vardır. Örneğin bir kaza sonucunda meydana gelen küçük yaraların uygun tedavi sonucunda iyileşmesi yenilenmedir. Kesilen saç veya tırnakların bir süre sonra tekrar uzaması, karaciğer gibi bazı iç organlarda tahrip olan bölümlerin uygun tedavi ve beslenme sonucunda iyileşmesi de yenilenme sonucunda gerçekleşir.
Mitoz bölünmenin önemi nedir?
Hücre sayısının artmasını sağlayan mitoz, hem canlıların büyümesi ve gelişmesi hem de üreme açısından son derece önemlidir.
Mitoz bölünme ile gerçekleşen eşeysiz üreme sonucunda oluşan yeni canlılar, ana canlı ile aynı kalıtsal özelliklere sahiptir. Bu nedenle eşeysiz üreme sonucunda çeşitlilik oluşmaz.
Bölünerek çoğalma, tomurcuklanma, vejetatif üreme ve yenilenme gibi çoğalma çeşitleri mitoz ile gerçekleşen olaylardır.
Eşeysiz üreme çeşitleri nelerdir?
Bölünerek üreme, tomurcuklanma ile üreme, vejetatif üreme eşeysiz üreme çeşitleridir.
Mayoz Bölünme
Mayoz Bölünme Nedir?
Eşeyli üreme nedir?
Her canlı mitoz ile çoğalamaz. Bazı canlılarda çoğalma erkek ve dişi üreme hücreleri ile gerçekleşir. Erkek ve dişi üreme hücrelerinin birleşerek yeni bir canlıyı oluşturmasına eşeyli üreme denir.

Döllenme
Canlılarda görülen ikinci çeşit çoğalmaya mayoz adı verilir.
Erkek üreme hücresine sperm, dişi üreme hücresine yumurta adı verilir. Yumurtanın spermle birleşmesine döllenme, döllenme sonucunda oluşan yavru taslağına zigot denir.
Bilimsel çalışmalar bir canlı türüne ait tüm bireylerdeki kromozom sayısının daima sabit kaldığını ve değişmediğini göstermektedir. Örneğin her biri 46 kromozomlu olan normal anne ve babanın normal olan çocukları da 46 kromozomludur.
Zigot erkek ve dişi üreme hücrelerinin birleşmesi sonucunda oluşur, zigottaki kromozomlar yumurta ve sperm hücrelerinden
gelir.
Canlılarda kromozom sayısının artması söz konusu değildir, üreme hücresi adı verilen yumurta ve sperm hücrelerinde vücut hücrelerindekinin yarısı kadar (n sayıda) kromozom bulunur.
Mayoz bölünme birbirini izleyen iki aşamada gerçekleşir. Birinci aşamada kromozom sayıları ana hücrenin kromozom sayısının yarısına eşit olan (n sayıda) iki yavru hücre meydana gelir. İkinci aşamada, bu yavru hücreler bir kez daha bölünme geçirir ve sonuç olarak her biri n sayıda kromozom bulunduran dört yavru hücre meydana gelir. Mayozun ikinci aşaması mitoz bölünmeye benzer.
Hücre çekirdeğindeki kromozomların yarısı anneden, yarısı babadan gelir. Her kromozom kromatit adı verilen iki iplikçikten oluşur. Biri anneden diğeri babadan gelen bir çift kromozoma homolog kromozom adı verilir.
Anne babadan gelen ve aynı karakteri taşıyan kromozom çiftleri mayoz bölünme sırasında bir araya gelerek aralarında gen alışverişi yapar. Bu olaya parça değişimi adı verilir. Parça değişimi sonucunda kromozomların gen yapıları değişir. Aynı türün bireyleri arasındaki çeşitliliğin nedeni, mayoz bölünme sırasında gerçekleşen parça değişimidir.

Mitoz ile mayoz arasındaki farklar
Mitoz, vücut hücrelerinin çoğalmasını, mayoz ise üreme hücrelerinin oluşmasını sağlar. Mayoz
sonucunda oluşan üreme hücrelerinde, vücut hücrelerindekinin yarısı kadar (n sayıda) kromozom bulunur.
Eşeyli üreme sırasında yumurta hücresi ile sperm hücresi birleşerek zigotu oluşturur. Her biri “n” sayıda kromozoma sahip olan yumurta ve sperm hücrelerinin birleşmesi ile oluşan zigot “2n” sayıda kromozoma sahiptir. Mayoz, kromozom sayısını yarıya indiren özel bir hücre bölünmesidir. Bu özel bölünme sayesinde bir canlı türünde dölden döle kromozom sayısının artması önlenmiş olur.
Biri anneden, diğeri babadan gelen çift kromozomlara homolog kromozom adı verilir.
24 kromozu bulunan bir hücrenin mayoz bölünme geçirmesi sonucunda oluşan yavru hücrede 12 kromozom bulunur.
Aynı türün bireylerinin temel özellikler dışındaki bazı özelliklerinin birbirinden farklı olması mayoz sırasında gerçekleşen parça değişiminden kaynaklanır.
ÇOK 👍👌👌😁😁😁
2016 ocak 20 mersinde doğdum
çok iyi yazılmış bir duadır bu kim yazdıysa eline koluna sağlık
Saçlarımız ne modeline örnektir
KELOĞLAN İLE NASREDDİN HOCA Keloğlan kasabaya tavuk satmaya gitmiş. Pazara gelince elindeki iki tavuğa müşteri aramaya başlamış. Adamın biri tavuklara…