Çoban Yıldızı Nedir? Çoban Yıldızının Özellikleri Nelerdir?

Çoban Yıldızı Nedir? Çoban Yıldızının Özellikleri Nelerdir?

Çoban yıldızı, aynı zamanda Venüs adıyla da anılmaktadır. Venüs gezegeni, güneş sisteminde yer alan bir gezegendir ve bazı özellikleriyle sistemdeki diğer gezegenlerden ayrılmaktadır. Çoban yıldızı, güneş sisteminde ikinci sırada er alır. Venüs’ü özel ve farklı kılan en büyük etken ise bu gezegenin dönüş yönüdür. Bu gezegen güneş sisteminde ters yönde dönen tek gezegendir. Keşfi oldukça önceye dayanan Venüs gezegeninin bunun dışında da kendini özel kılan özellikleri, bu gezegene özellikle Eski Yunan Medeniyetinde oldukça değer verilmesini sağlamıştır. Tarihte medeniyetin eşiği olarak gösterilen Eski Yunan Medeniyetinde Venüs gezegeni, bu medeniyette bir Tanrıça olan Afrodit ile birlikte özdeşleştirilmiştir. Aynı zamanda mistik güçlerin merkezi Çoban Yıldızı kabul edilmiştir.

Venüs, Güneş Sisteminde, Güneşe uzaklık bakımından ikinci sıradaki, sıcaklık bakımından da birinci sıradaki gezegendir.

Güneşe uzaklık bakımından ikinci sırada olmasına rağmen en sıcak gezegen olmasının nedeni de atmosferinin gelen güneş ışınlarının dışarı çıkmasına izin vermemesidir. Hatta bazı kişiler eskiden Dünya gibi üzerinde canlıların yaşadığı yeşil bir gezegen olduğunu da söylerlerdi. Ayrıca Zühre, Çolpan veya Çoban Yıldızı olarak da bilinir. Bu gezegen adını Eski Romatanrıçası Venüs (Eski Yunan Mitolojisi’nde Afrodit)’ten almıştır. Kendi ekseni etrafında, Güneş Sistemindeki diğer tüm gezegenlerin aksi istikamette döner. Güneş etrafındaki dönüşünü 224 Dünya gününde tamamlar.

Büyüklüğü açısından Dünya ile benzerlik gösterdiğinden Dünya ile kardeş gezegen veya dünyanın ikizi olarak da bilinmektedir. Gökyüzünde Güneş’e yakın konumda bulunduğundan ve yörüngesi Dünya’nınkine göre Güneş’e daha yakın olduğundan yeryüzünden sadece Güneş doğmadan önce veya battıktan sonra görülebilir. Bu yüzden Venüs Akşam Yıldızı, Sabah Yıldızı veya Tan Yıldızı olarak da isimlendirilir. Bir diğer adı da ‘Çoban yıldızı’dır. Görülebildiği zamanlar, gökyüzündeki en parlak cisim olarak dikkat çeker.

Venüs Ay, Güneş, Merkür, Mars, Jüpiter, ve Satürn ile birlikte, görünür hareketlerinin diğer yıldızlardan farklılığıyla tanınan 7 gökcisminden biri olarak gösterilir. Bu yönüyle, antik gökbilim için olduğu kadar astroloji açısından da önem taşıyan bir gezegen olarak, tarih öncesinden günümüze değin insan kültüründe yerini korumuştur.

Venüs, Güneş çevresinde yaklaşık 224 gün süren dolanma süresine karşın yörüngesinin Yer yörüngesine yakınlığı nedeniyle 584 gün gibi uzun bir kavuşum dönemine sahiptir. Gökyüzündeki görünür hareketini tamamlaması bir buçuk yılı geçer. Bir alt gezegen olması nedeniyle ile her zaman Güneş’e yakın konumdadır ve gözlenmesi için en uygun saatler sabah gün doğumundan önce ya da akşam gün batımından sonradır. ‘Sabah yıldızı’ ve ‘akşam yıldızı’ adları bu nedenle verilmiştir. En parlak yıldızlardan ve diğer tüm gezegenlerden çok daha ışıklıdır. Güneş ve Ay’dan sonra gökyüzünün en parlak cismidir. Bu nedenle güneş ışınlarının Venüs’ün görülmesine izin vermediği alt ve üst kavuşum dönemleri dışında yılın büyük bir kısmında rahatlıkla izlenir. Merkür’e oranla çok daha yüksek uzanımlara (en uygun koşullarda 48°) çıkabildiği için gün içinde izlenebildiği süre de daha uzundur ve uygun dönemlerde akşam gün battıktan sonra veya sabah gün doğmadan önce 4 saat kadar ufkun üzerinde kalabilir. En parlak dönemlerinde güneş ufkun üzerinde iken bile görülmesi mümkündür, hatta alışkın gözler gün ortası saatlerinde dahi Venüs’ü yakalayabilir. Aysız gecelerde, kent ışıklarından yeterince uzaklaşılabilirse, insan gözünün Venüs ışığının çevreye verdiği aydınlığı hissedebildiği ve oluşturduğu gölgelerin farkedilebildiği de söylenir.

Bazı özellikleri, Venüs’ü eşsiz kılmaktadır:

Venüs kendi ekseninde dönerken Güneş Sistemindeki diğer gezegenlerin aksi bir yön izler.

Dünyaya yörüngesi itibariyle ortalama mesafe olarak en yakın gezegendir.

Yer’den gözlendiğinde en parlak gezegendir.

Yüzey sıcaklığı en yüksek gezegendir.

Yer benzeri gezegenler arasında en yoğun atmosfere sahip olanıdır.

En çok uzay aracı gönderilen ve üzerinde en çok sayıda insan yapımı araç bulunan gezegendir.

Ekseni etrafında ters döner.

Çoban Yıldızının Hikayesi

Zamanın birinde, dünyanın bir yerinde yakışıklı bir çoban vardır. Bir gün bu çoban koyunlarını otlatmak için dağa çıkar. Çoban koyunlarına türkü söyler, kaval çalar, derken gün batar, akşam olur ve yıldızlar görünmeye başlar.

Çoban geçen zamanın farkına varmadan türkü söylemeye devam eder. Yıldızlardan biri çobanı görür ve çok beğenir. Çoban toplanır evine gider, yıldız üzülür. Ertesi akşam çoban yine çıkar, yıldız yine onu izler.

Bir gece, iki gece derken yıldız,gecelerce çobanı izler olmuştur ve bir gün dayanamayıp yeryüzüne iner. Hikaye bu ya, yeryüzüne inen yıldızlar yüzüne bakmaya doyamayacağın harikalıkta peri kızına dönüşürlermiş. Çoban peri kızını görünce irkilir birden ama hoşuna da gider. Yıldız yaklaşır kendini anlatır.Derken tanışır, konuşur ve çok iyi anlaşırlar. Artık her gece o dağda, o ağacın altında buluşurlar.

Yine bir gün çobanla peri kızı ağacın altında otururlarken, peri kızı seni seviyorum demiş. Çoban ben de seni demiş ama evli olduğunu söyleyememiş.

Çoban her gece eve geç gelince karısı şüphelenmiş ve bir gün takip etmiş. Kocasını çok güzel bir kadınla görünce çok kıskanmış ve hemen kasabaya inip büyü yaptırmaya karar vermiş. O kadın kocamdan uzak olsun, bizden uzak olsun dileğiyle yapmış büyüsünü ve büyü tutmuş.

Çoban dağa çıkmaya devam etmiş ama yıldız inemez olmuş artık. Adam yeniden kendi kendine türküler okumaya başlamış, her gün o dağa çıkmış yıldızı seyretmiş ama yıldız bir daha yeryüzüne inememiş. O gün bugündür bize en uzak yıldızın adı çoban yıldızı olmuş.

Musa Eroğlu – Çoban Yıldızı Sözleri

Yönümü kaybettim arar dururum
Bir umudum sende çoban yıldızı
Geceyi gündüze sarar dururum
Bir umudum sende çoban yıldızı
Çoban yıldızı çoban yıldızı çoban yıldızı
Bir umudum sende çoban yıldızı
Çoban yıldızı çoban yıldızı çoban yıldızı

Yağmurunan yağdım selinen çoştum
Gözlerim ufukta yollara düştüm
Kendi ateşimde kavruldum piştim
Bir umudum sende çoban yıldızı
Çoban yıldızı çoban yıldızı çoban yıldızı
Bir umudum sende çoban yıldızı
Çoban yıldızı çoban yıldızı çoban yıldızı

Yıldırım Gürses – Çoban Yıldızı Sözleri

Ay dalar uykuya rüzgar kesilir
Yalnızlık o zaman aklıma gelir
Çaresiz kalmayan onu ne bilir?
Yol göster yarime çoban yıldızı.

Suların koynuna mehtap inmeden
Garibin yaktığı o ateş sönmeden
Ürperip içine korku girmeden
Yol göster yarime çoban yıldızı.

Sevip de gönülden öyle duygulu
Çıkarsa yollara sevgiyle dolu
Korkarım biçare bulamaz yolu
Yol göster yarime çoban yıldızı.

Suların koynuna mehtap inmeden
Garibin yaktığı o ateş sönmeden
Ürperip içine korku girmeden
Yol göster yarime çoban yıldızı.

Kervankıran Yıldızı

Anadolu da venüs e verilen isim. bu yıldıza kervankıran adının verilmesine ilişkin yaygın bir efsane vardır.

Buna göre, arabistan dan gelen bir kervan banaz yaylasında konaklar. kervanbaşı banaz yaylası köylülerinden biridir ve nişanlısı onu beklemektedir. bir an önce köyüne varmak ister ve kervanı gece yola çıkarır. venüs ü kutup yıldızı sanıp ona bakarak yönünü saptar. kervandakiler bunun venüs (çolpan yıldızı) olduğunu söyleseler de kervanbaşını ikna edemezler. Kervan büyük bir fırtınaya yakalanıp zarar görür, kervanbaşı da ölür. parlaklığından dolayı kervanbaşını yanılttığı için bu yıldıza kervankıran adının verildiği söylenir.

Hikaye şöyledir:
Eşyasını yükleyeli aylar olduğu halde hâlâ menzile ulaşmayan bir kervan, uzun yolculuğun verdiği sıkıntı, gecikmenin verdiği tasa ile olanca gücünü sarfederek yoluna devam etmektedir. Fakat mevsim, güneşin insanı yaktığı yaz, çiçek kokularının insanı sarhoş ettiği bahar değildir. Hava soğuktur, kış iyice bastırmıştır. tek kurtuluş çaresi ilerideki harabelere sığınmak ve orada bir müddet beklemektir. Kervanın sahibi böyle düşünür, emir verip orada konaklanacağını söyler.

Hemen bir ateş yakarlar, etrafına sıralanıp sohbete başlarlar. Sazı olan biri sazını çalmaya, sesi güzel olan biri de yanık yanık memleket türküleri söylemeye başlar. böylece saatler ilerler, hava açılır. Fakat yola çıkmak için sabahı beklemeye karar verirler.

Nice sonra tan yerinde bir ışık görününce hepsinin gözteri parıldamaya başlar. artık sabah olmuştur. yola çıkabilirler, memlekete bir an önce varabilirler. kervan hazırlanır, kâfile yola revan olur. Bir müddet gittikten sonra, tan yerinde gördükleri ışığın mavi bir yıldız olduğunu anlarlar, henüz tan vakti değildir. Derken yeniden deli bir fırtına esmeye, her önüne geleni sağa sola savurmaya başlar. kervandakiler ne önlerini görebilirler, ne de rahat nefes almayı becerebilirler. Böylece bütün kervan fırtınanın merhametsiz kolları arasında ruhlarını teslim eder.

Bekleyenler ise ümitlerini kesmezler ama, onca kahredici bir kıştan sonra yolda kalan bîr kervandan da hayır gelmeyeceğini bilmektedirler. baharın güzel günleri gelince yollara dökülürler. Bulurlar bulmasına aradıklarını ama, hiç biri sağ değildir.

Bu olaydan sonra, kervanı aldatıp yolda telef olmasına sebebiyet veren yıldıza kervankıran adını verirler. Hatta bir türkü yakarlar bu kervankıran üzerine. Ama bu türküyü dinleyenler bu hikâyeyi bilirler mi, bilmezler mi, orası meçhul. Her hafızada ayrı bir hikâye olarak şekillenecek olan bu türkünün güftesi ve bestesi, bilenleri, fırtınaya tutulmuş kadar ürperticidir, korkutucudur.

Ali Ekber Çiçek – Bir Yıldız Doğdu Nur İle (Kervankıran – Yıldız) Türküsü

(of of) Bir yıldız doğdu nur ile
Alemi yaktı nar ile
Küsülüyem ben yar ile

Niye doğdun sarı yıldız mavi yıldız
Aman aman evler yıkan yıldız
Yıldız yıldız yıldız yıldız yıldız yıldız
Evler yıkan beller büken
Kanım döken kervan kıran
Dön dön dön dön dön yare doğru dön
Gine bugün efkarlandım
İndim etrafı dolandım
Tatlı canımdan usandım
Dön dön dön dön dön yare doğru dön

Sana kervan kıran derler
Bana dertli Kerem derler
Yare ikrar veren derler

Niye doğdun sarı yıldız mavi yıldız
Aman aman evler yıkan yıldız
Yıldız yıldız yıldız yıldız yıldız yıldız
Evler yıkan beller büken
Kanım döken kervan kıran
Dön dön dön dön dön yare doğru dön
Yavrum yatmış da uyanmaz
Küçüktür kahra dayanmaz
Ben ağlarım el inanmaz
Dön dön dön dön dön dön yare doğru dön